WCAG 2.2 – co przyniesie przyszłość?

Choć zaledwie 12 marca 2021 roku[1] opublikowane zostało autoryzowane tłumaczenie na język polski Wytycznych dla dostępności treści internetowych (WCAG) w wersji 2.1[2], to konsorcjum W3C odpowiedzialne za ten standard już przygotowało i opublikowało projekt roboczy wersji 2.2. Takie tempo prac może wydawać się lekko zaskakujące gdy zwróci się uwagę na to, że publikacje wersji 2.0 oraz 2.1 dzieliło aż dziesięć lat. Czy pojawienie się kolejnej aktualizacji planowanej na lipiec 2021 roku[3] może przynieść rewolucyjne zmiany na płaszczyźnie dostępności?

Spis treści

• WCAG 2.2 – rewolucja?
• Nowe wytyczne
• 2.4.11 Wygląd fokusu (minimalny) (AA)
• 2.4.12 Wygląd fokusu (wzmocniony) (AAA)
• 2.4.13 Stałe punkty odniesienia (A)
• 2.5.7 Przeciąganie (AA)
• 2.5.8 Odstępy między celem wskaźnika (AA)
• 3.2.6 Możliwa do łatwego odnalezienia pomoc (A)
• 3.2.7 Ukryte kontrolki (AA)
• 3.3.7 Dostępne uwierzytelnianie (A)
• 3.3.8 Nadmiarowe wprowadzanie danych (A)
• Podsumowanie

WCAG 2.2 – rewolucja?

Wiele wskazuje na to, że rewolucji nie należy się spodziewać: publikacja nowej wersji nie zastąpi wersji wcześniejszej, a będzie jedynie jej uzupełnieniem – tak samo jak miało to miejsce w relacji wersji 2.1 do 2.0, nowe wersje charakteryzuje „kompatybilność wsteczna”[4]. Zmiany obejmują 9 dodatkowych kryteriów sukcesu oraz przeniesienie kryterium sukcesu 2.4.7 Widoczny fokus z poziomu AA do poziomu A (najniższego).

Podstawowymi filarami dostępności są cztery zasady:

1. postrzegalność,
2. funkcjonalność
3. zrozumiałość
4. zgodność.

Nowe kryteria rozszerzają wytyczne dookreślające drugą i trzecią zasadę, tj.

2.4 możliwość nawigacji,
2.5 metody obsługi,
3.2 przewidywalność,
3.3 pomoc przy wprowadzaniu informacji.

Nowe wytyczne

Oto lista proponowanych wytycznych w standardzie WCAG 2.2 (tłumaczenie własne, pojedyncze frazy zapożyczone[5]):

2.4.11 Wygląd fokusu (minimalny) (AA)

Kryterium określa minimalne wartości dla wybranych właściwości obszaru wskazującego fokus klawiatury, takie jak np. proporcja kolorystyczna 3:1 pomiędzy elementem z fokusem w stosunku do tego samego elementu bez fokusu czy też obramowanie obszaru wskazującego fokus o grubości równej lub większej 1 piksel.

Problem: „Nie mogę stwierdzić gdzie jest fokus klawiatury, gdy poruszam się po stronie internetowej lub aplikacji.”

Prawidłowe działanie: „Podczas korzystania ze strony internetowej lub w aplikacji zawsze widzę, gdzie jest fokus klawiatury.”

2.4.12 Wygląd fokusu (wzmocniony) (AAA)

Analogicznie jak w kryterium 2.4.11 określa minimalne wartości dotyczące obszaru wskazującego fokus klawiatury, w tym przypadku jednak bardziej restrykcyjne, jak np. ustala grubość linii obramowania na 2 piksele czy też proporcję kolorystyczną na 4.5:1.

Problem: „Gdy poruszam się po stronie internetowej lub aplikacji nie widzę, gdzie jest fokus klawiatury.”

Prawidłowe działanie: „Mogę łatwo sprawdzić gdzie jest fokus klawiatury, gdy poruszam się po stronie internetowej lub aplikacji.”

2.4.13 Stałe punkty odniesienia (A)

Kryterium dotyczy publikacji elektronicznych i postuluje wykorzystanie mechanizmu nawigacji, który pozwala na łatwe odnalezienie szukanej treści, nawet pomimo zmiany formatowania tekstu (np. numery stron w publikacjach, które będą odpowiadały wersji papierowej).

Problem: „Zwiększam rozmiar tekstu i odstępy w podręczniku online. Nauczyciel mówi: „Ćwiczenie jest na stronie 37”, ja jednak nie widzę go na stronie 37 i nie mogę znaleźć.”

Prawidłowe działanie: „Użyłem spisu treści aby dostać się do „strony 37”.  U mnie to właściwie strona 53 – w porządku, znalazłem.”

2.5.7 Przeciąganie (AA)

Określa, że wszystkie funkcje wykorzystujące przeciąganie mają dostępną alternatywę w postaci obsługi akcji za pomocą kliknięcia lub dotknięcia (z wyjątkiem sytuacji, w których użycie przeciągania jest kluczowe).

Problem: „Nie mogę przytrzymać przycisku myszy i przeciągnąć go wystarczająco dokładnie, aby przenieść elementy na tej liście.”

Prawidłowe działanie: „Kiedy klikam pozycję na liście wyświetlają się strzałki w górę i w dół, mogę je kliknąć aby zmienić kolejność.”

2.5.8 Odstępy między celem wskaźnika (AA)

Dla każdego celu – fragmentu wyświetlanej strony (aplikacji, dokumentu, etc.), która obsługuje interakcję z kursorem, np. interaktywny obszar interfejsu użytkownika – istnieje obszar o szerokości i wysokości co najmniej 44 pikseli, który go obejmuje, i nie zawiera w sobie żadnych innych celów. Od tego kryterium istnieje kilka wyjątków, np. kiedy cel znajduje się w bloku tekstu lub rozmiar celu jest kontrolowany przez klienta użytkownika (np. przeglądarkę) i nie może być zmodyfikowany przez autora treści.

Problem: „Przyciski są tak blisko siebie, że klikam „Anuluj”, próbując kliknąć „Prześlij”. Potem muszę zacząć wszystko od nowa.”

Prawidłowe działanie: „Między przyciskami jest odstęp, więc nie naciskam niewłaściwego przycisku, nawet podczas jazdy autobusem.”

3.2.6 Możliwa do łatwego odnalezienia pomoc (A)

Dla stron internetowych dostępna jest minimum jedna z wymienionych opcji, dostępna z tego samego przewidywalnego miejsca: dane kontaktowe, system kontaktowy, samouczek/podręcznik, zautomatyzowany mechanizm kontaktowy.

Problem: „Kiedy korzystam z aplikacji online do planowania wizyt lekarskich nie pamiętam co robić w poszczególnych krokach. Widziałem opcję czatu w niektórych miejscach, ale nie mogę jej teraz znaleźć.”

Prawidłowe działanie: „Kiedy potrzebuję pomocy, z łatwością mogę znaleźć opcję czat, która jest zawsze w prawym dolnym rogu strony.”

3.2.7 Ukryte kontrolki (AA)

Elementy sterujące potrzebne do kontynuowania procesu są zawsze widoczne, bez konieczności używania wskaźnika myszy (hover) lub fokusu na klawiaturze.

Problem: „Nie wiem jakie opcje są dostępne. Niektóre przyciski pojawiły się, kiedy poruszałem myszą, ale teraz nie mogę ich znaleźć.”

Prawidłowe działanie: „Wszystkie dostępne przyciski są widoczne, bez konieczności przesuwania myszy.”

3.3.7 Dostępne uwierzytelnianie (A)

Jeśli proces uwierzytelniania opiera się na sprawdzeniu funkcji poznawczych (np. zapamiętywanie, poprawna pisownia, obliczanie, układanie rozsypanek, etc.), musi być dostępna co najmniej jedna inna metoda, która nie jest oparta o taki test, np. uwierzytelnianie kilkuskładnikowe. Natomiast sprawdzenie zapamiętania własnego imienia, adresu mailowego czy numeru telefonu nie jest traktowane jako test funkcji poznawczych.

Problem: „Nie rozumiem co mam wpisać lub kliknąć, aby uzyskać dostęp do tej aplikacji.”

Prawidłowe działanie: „Aby dostać się do tej aplikacji mogę podać swój adres e-mail. Otrzymuję wiadomość i mogę kliknąć zawarte łącze aby wejść do aplikacji.”

3.3.8 Nadmiarowe wprowadzanie danych (A)

Informacje wprowadzone wcześniej przez użytkownika, które należy wprowadzić ponownie w tym samym procesie i w tej samej sesji użytkownika zostają uzupełnione automatycznie lub udostępnione dla użytkownika do wyboru.

Problem: „Kiedy używam aplikacji online do planowania wizyt lekarskich zdarza się, że muszę ponownie wpisywać kilka informacji, które wprowadziłem w poprzednim kroku.”

Prawidłowe działanie: „Aplikacja automatycznie wypełnia informacje, które wprowadziłem w poprzednich krokach.”

Podsumowanie

Jak można zauważyć, nowe wytyczne zdają się odpowiadać na wiele sytuacji, które mogą być dla użytkowników frustrujące. Komu nie zdarzyło się przeklinać w duchu formularza i jego twórców, kiedy po raz kolejny wymagał wpisania tych samych danych? Ten problem na szczęście coraz częściej rozwiązują przeglądarki internetowe, jednak z mechanizmami typu Capcha sprawa nie jest już taka prosta, podobnie ze wsparciem przeciągania na urządzeniach mobilnych czy sekcją poświęconą pomocy zakamuflowaną tak skutecznie, że tylko autor usługi wie gdzie jej szukać.

Wniosek, jaki nasuwa mi się po zapoznaniu się z nowymi kryteriami nie jest odkrywczy, jednak wart zaznaczenia: zapewnienie dostępności nie służy tylko osobom z niepełnosprawnościami. Skorzystają również osoby starsze, dyslektycy, osoby z ograniczeniami ruchowymi (np. złamana ręka) czy nawet osoby w „odmiennych stanach świadomości” (if you know what i mean) 😉

[1] Warto zauważyć, że data wypada w 32 rocznicę powstania sieci WWW, czyli dnia kiedy Tim Berners-Lee – późniejszy założyciel i przewodniczący organizacji W3C – przesłał do swojego szefa Mike Sendalla w CERN słynną notatkę z propozycją systemu zarządzania informacją z użyciem hipertekstu, zatytułowaną „Information Management: A Proposal” [https://www.w3.org/History/1989/proposal.html] (dostęp: 17.03.2021 r.)

[2] Por. https://www.w3.org/Translations/WCAG21-pl/ (dostęp: 17.03.2021 r.)

[3] Por. https://www.w3.org/WAI/GL/wiki/WCAG_2.2_Timeline (dostęp: 17.03.2021 r.)

[4] Por. https://www.w3.org/WAI/standards-guidelines/wcag/#versions (dostęp: 17.03.2021 r.)

[5] „Co nowego w standardzie WCAG 2.2” https://www.smyku.pl/texts/co-nowego-w-wcag-2-2.html (dostęp: 17.03.2021 r.)